Een control room draait om overzicht, grip en snelle besluitvorming. Toch gaat het op één punt nog vaak mis: de kijkhoeken en zichtlijnen. Onjuist geplaatste schermen zorgen voor nekbelasting, belemmerd zicht of gemiste signalen. Zonde, want dit is eenvoudig te voorkomen met een ontwerp dat rekening houdt met de natuurlijke kijkrichting van operators.

Horizontale kijkhoeken: wat zie je direct?

De horizontale kijkhoek bepaalt welk deel van de informatie direct wordt waargenomen.

  • Primair blikveld (0–15°): informatie wordt zonder oog- of hoofdbeweging gezien. Dit is de zone voor kritieke informatie die constant bewaakt of bediend moet worden.
  • Secundair blikveld (15–35°): signalen zijn nog goed waarneembaar, maar vragen lichte oog- of hoofdbeweging. Geschikt voor ondersteunende info of overzichtsschermen die regelmatig, maar niet continu aandacht vragen.
  • Tertiair blikveld (35–80°): beweging of opvallende kleuren vallen nog op, maar lezen vraagt het draaien van hoofd en soms bovenlichaam. Alleen geschikt voor informatie die zelden nodig is.
Verticale kijkhoeken: comfortabel werken zonder klachten

Ook verticaal spelen kijkhoeken een grote rol in comfort en effectiviteit.

  • De neutrale kijkrichting tijdens het bedienen ligt rond 15° onder de horizon. Dat betekent dat werkplekschermen idealiter lager dan ooghoogte staan om nekbelasting te voorkomen.
  • De neutrale kijkrichting bij het monitoren, bijvoorbeeld van wandvisualisaties of videowalls, is horizontaal. Zodra informatie boven de 30° ten opzichte van de kijkrichting komt te hangen, ontstaat extra belasting omdat operators hun hoofd langdurig moeten kantelen.
Vrij zicht: voorkom blokkades

Niet alleen hoeken, maar ook obstakels beïnvloeden zichtlijnen. Een scherm dat formeel binnen de juiste hoek staat, kan alsnog onbruikbaar zijn als het zicht wordt geblokkeerd door objecten of collega’s. Bij het ontwerp moet daarom altijd rekening worden gehouden met vrije zichtlijnen naar primaire en secundaire informatiebronnen.

Positioneer informatie op basis van urgentie

De kernregel: hoe belangrijker of frequenter de informatie, hoe centraler deze moet worden geplaatst. Kritieke signalen horen in het primaire blikveld, ondersteunende data in het secundaire blikveld en alles wat zelden wordt gebruikt mag naar de tertiaire blikveld. Daarmee voorkom je dat operators cruciale meldingen missen of onnodig fysieke klachten ontwikkelen.

Veelgemaakte fouten

In de praktijk zien we regelmatig terugkerende fouten bij de inrichting van zichtlijnen in control rooms. Schermen worden te hoog of te laag geplaatst, waardoor operators continu hun nek moeten buigen of strekken. Belangrijke informatie bevindt zich vaak buiten het primaire blikveld, of tijdelijke schermen en applicaties worden zonder nadenken toegevoegd, waardoor ze buiten het zichtgebied vallen. Ook zien we videowalls die op een verkeerde positie worden geplaatst of te groot zijn, waardoor belangrijke informatie wordt gemist. Deze fouten leiden niet alleen tot fysieke klachten zoals nek- en oogbelasting, maar zorgen ook voor tragere reacties op incidenten, meer mentale vermoeidheid en uiteindelijk een lagere effectiviteit van de control room.

Wat betekent dit voor jouw control room?

Een goed ontworpen control room is niet alleen technisch goed ingericht, maar ook visueel en ergonomisch doordacht. Door te ontwerpen vanuit de natuurlijke kijkrichting van de mens, voorkom je fysieke klachten, vergroot je het overzicht en verbeter je de prestaties van je operators.

Bij Control Room Partner helpen we organisaties bij het ontwerpen en optimaliseren van control rooms. Van werkplekopstelling tot visualisatietechnologie en zichtlijnen: wij zorgen voor een ontwerp dat werkt in de praktijk.

Wil je weten of jouw control room op dit vlak nog te verbeteren is? Neem contact gerust contact op voor een vrijblijvend adviesgesprek.